Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη και οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης εκδίδουν από κοινού τον "Κώδικα των Θυσιών", το οθωμανικό κατάστιχο που σώζεται στο Τουρκικό Αρχείο Ηρακλείου, στο οποίο καταγράφονται κατά επαρχία και κατά χωριό ονόματα των χριστιανών κατοίκων της Ανατολικής Κρήτης που σκοτώθηκαν, αιχμαλωτίστηκαν, πουλήθηκαν σκλάβοι ή διέφυγαν κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821, και οι περιουσίες τους δημεύτηκαν από το οθωμανικό δημόσιο ή αποδόθηκαν σε κληρονόμους των θυμάτων. Στον "Κώδικα" καταγράφονται επίσης τα ονόματα εξωμοτών που οι περιουσίες τους δημεύτηκαν, καθώς και χριστιανών που είχαν χωράφια έξω από το κάστρο και σπίτια ή καταστήματα μέσα στην πόλη του Ηρακλείου, οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν πέσει θύματα κατά τη μεγάλη σφαγή του Ιουνίου του 1821 στον Άγιο Μηνά, και οι περιουσίες τους πουλήθηκαν ή δωρήθηκαν σε μουσουλμάνους. Ο "Κώδικας", πέραν της προφανούς σημασίας του ως πολύτιμης μαρτυρίας για την ιστορία των ανθρώπων και των οικογενειών τους που χάθηκαν, αποτελεί ανεκτίμητης αξίας πηγή για τις συνέπειες της επανάστασης στον χριστιανικό πληθυσμό, για τις πολεμικές επιχειρήσεις των οθωμανών εναντίον των εξεγερμένων χριστιανών, για την αγροτική οικονομία της εποχής, τη δημογραφική σύνθεση των οικισμών, τη μετεξέλιξη των επωνύμων και των τοπωνυμίων, κ.ά. Η μετάφραση συνοδεύεται από φωτογραφική αναπαραγωγή του οθωμανικού χειρογράφου γραμμένου στην αραβική γραφή, εκτενή εισαγωγή και συμπεράσματα, αναλυτικούς πίνακες για τα θύματα και τις περιουσίες τους κατά επαρχία και χωριό, πίνακες τοπωνυμίων, γλωσσάρια, ευρετήρια κ.λπ.
ΕΙΣΑΓΩΓΗΑ. Ο ΚώδικαςΒ. Ο τρόπος καταγραφής και ο τρόπος παρουσίασης1. Η διάταξη των εγγραφών στο χειρόγραφο και στη μετάφραση2. Οι χειρόγραφες σημειώσεις παλαιότερων αναγνωστών3. Οι ιδιαιτερότητες της αραβικής γραφής και τα προβλήματα στην απόδοσή της4. Η απόδοση των ονομάτων, των επωνύμων και των επαγγελματικών επιθέτων5. Η καταμέτρηση των περιουσιών:(α) Ο αριθμός των «σπιτιών»(β) Ο αριθμός των «χωραφιών»(γ) Ο αριθμός των «αμπελιών»6. Οι σημειώσεις για την τύχη των επαναστατημένωνΓ. Τα περιεχόμενα του «Κώδικα των Θυσιών»Δ. Η δήμευση των περιουσιών1. Η διαδικασία της δήμευσης στο οθωμανικό κράτος2. Ο χρόνος της δήμευσης των περιουσιών(α) Η δήμευση των περιουσιών στα χωριά της Ανατολικής Κρήτης(β) Η δήμευση των περιουσιών στην πόλη του ΧάνδακαΕ. Η επιστροφή των δημευμένων περιουσιών1. Η διαδικασία της επιστροφής μιας δημευμένης περιουσίας2. Πότε έγιναν οι επιστροφές των δημευμένων περιουσιώνΣΤ. Η σύνταξη του κατάστιχουΖ. Τα παραλειπόμενα των δημεύσεων. Οι ατασθαλίες της διοίκησης του ΧάνδακαΗ. Το φερμάνι της αμνηστίας
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821, ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ «ΚΩΔΙΚΑ ΤΩΝ ΘΥΣΙΩΝ»1. Τα αποτελέσματα των δημεύσεων2. Ο αριθμός των θυμάτων3. Οι εξωμότες4. Η προσφορά του κλήρου6. Τα θύματα στην πόλη και τα περίχωρα του Χάνδακα7. Τα θύματα στις επαρχίες8. Η μαρτυρία του κεφαλικού φόρουΣύντομες οδηγίες για την ανάγνωση του «Κώδικα των Θυσιών»
Η ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΚατάλογος με τα ονόματα και τις δημευμένες περιουσίες των επαναστατών που πέθαναν χωρίς κληρονόμους και των φυγάδωνΚατάλογος με τα ονόματα και τις δημευμένες περιουσίες των εξωμοτώνΚατάλογος με τα ονόματα των επαναστατών που πέθαναν και τις δημευμένες περιουσίες τους που επιστρέφονται σε κληρονόμους τουςΣημείωση για τη διαχείριση εσόδων του δημοσίουΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών χωραφιών έξω από τον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν από τον Οσμάν ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν από τον Οσμάν ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών καταστημάτων στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν από τον Οσμάν ΠασάΚατάλογος κήπων και αμπελιών σε χωριά που πουλήθηκαν από τον Οσμάν ΠασάΑθροιστικός κατάλογος εσόδων από τις πωλήσεις που έγιναν επί Οσμάν ΠασάΠίνακας εξόδων του Μουτζάκη Μουσραφά Αγά, του Χατζή Ιμπραήμ Εφάντη, του ταμία Αχμέτ Αγά κ.ά. Πίνακας εξόδων του Μεχμέτ Νετζίπ ΕφέντηΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών χωραφιών που πουλήθηκαν την εποχή του Οσμάν Πασά Κατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν την εποχή του Οσμάν ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών καταστημάτων στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν την εποχή του Οσμάν ΠασάΠίνακας εξόδων την εποχή του Οσμάν ΠασάΠίνακας εξόδων του Νετζίπ Εφέντη, χωρίς διαταγήΠίνακας εξόδων του Νετζίπ Εφάντη, με διαταγήΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν την εποχή του Σερίφ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν την εποχή του Σερίφ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν με διαταγές του Σερίφ ΠασάΚατάλογος αντικειμένων που πουλήθηκανΚατάλογος αντικειμένων που πουλήθηκαν με διαταγήΠίνακας εξόδωνΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών και καταστημάτων στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν την εποχή του Σερίφ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών και καταστημάτων στον Χάνδακα, τα οποία δωρήθηκαν από τον Σερίφ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών στον Χάνδακα, τα οποία δωρήθηκαν από τον εκπρόσωπο του Σερίφ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών σπιτιών και καταστημάτων στον Χάνδακα, τα οποία πουλήθηκαν με διαταγές του Σερίφ ΠασάΠίνακας εξόδων την εποχή του Σερίφ ΠασάΠίνακας εσόδων και εξόδων του Τελωνείου του Χάνδακα για το έτος 1821-1822Πίνακας εσόδων και εξόδων του Τελωνείου του Χάνδακα για το έτος 1822-1823Διαταγή του Osman Paşa για τα έσοδα και έξοδα του τελωνείου του Χάνδακα για το έτος 1822-1823Πίνακας εσόδων και εξόδων του Τελωνείου του Χάνδακα για το έτος 1823-1824Μερίδια μετόχων και έσοδα από τον φόρο σαπουνιούΔιαταγή του Λουτφουλάχ Πασά για τη διάθεση των εσόδων του Τελωνείου για το έτος 1823-1824Κατάλογος σπιτιών που πούλησε ο Λουτφουλάχ ΠασάΚατάλογος με τα ονόματα των ιδιοκτητών δημευμένων χωραφιών στο Τοπ Αλτί, τα οποία έμειναν απούληταΚατάλογος δημευμένων σπιτιώνΚατάλογος μισθωμάτων για μικρής αξίας δημευμένες περιουσίεςΈγγραφο σχετικά με την καταγραφή των δημευμένων περιουσιώνΙεροδικαστική απόφαση για τη δήμευση της περιουσίας του αξιωματούχου Μουσταφά ΑγάΙεροδικαστική απόφαση για την απόδοση σε κληρονόμους της περιουσίας του αξιωματούχου Μουσταφά ΑγάΙεροδικαστικό έγγραφο για την καταγραφή και απόδοση σε κληρονόμους της περιουσίας του Κουγιουμτζή ΑλήΈγγραφο γνωστοποίησης για τη μεταφορά της περιουσίας του Σερίφ Πασά και του Οσμάν ΠασάΈγγραφο σχετικά με την καταγραφή των δημευμένων περιουσιώνΈγγραφο σχετικά με την καταγραφή της περιουσίας του Σερίφ Πασά
ΠΙΝΑΚΕΣΠίνακας 1α. Η τύχη των επαναστατημένων ανά επαρχία και χωριόΠίνακας 1β. Η τύχη των επαναστατημένων ανά επαρχίαΠίνακας 2α. Η τύχη των περιουσιών των επαναστατημένων ανά επαρχία και χωριόΠίνακας 2β. Η τύχη των περιουσιών των επαναστατημένων ανά επαρχίαΠίνακας 3. Οι εκποιηθείσες περιουσίες των επαναστατημένων στην πόλη του ΧάνδακαΠίνακας 4. Η τύχη των ιερέων και των συγγενών τους
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑΠαράρτημα 1. Έγγραφα από άλλους κώδικες του Τουρκικού Αρχείου Ηρακλείου που σχετίζονται με τον «Κώδικα των Θυσιών»Α. ΕΓΓΡΑΦΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΔΗΜΕΥΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ1. Διαταγή για πώληση δημευμένων περιουσιών στις Βασιλιές και στοΣτεργιανώ2. Κατάλογος δημευμένων περιουσιών που πουλήθηκαν από τον ΣουλεϊμάνΠασά3. Ιεροδικαστική απόφαση για πώληση δημευμένων περιουσιών στην ΕπισκοπήΠεδιάδας4. Ιεροδικαστική απόφαση για πώληση δημευμένων περιουσιών στην ΕπισκοπήΠεδιάδας5. Κατάλογος δημευμένων χωραφιών που πουλήθηκαν στο Τοπ Αλτί6. Κατάλογος αντικειμένων που έκλεψαν δύο χριστιανές σκλάβες
Β. ΕΓΓΡΑΦΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΧΑΝΔΑΚΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΤΩΝ ΔΗΜΕΥΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ7. Διαταγή διορισμού αναπληρωτή διοικητή του Χάνδακα, μετά τον θάνατο τουΣερίφ Πασά8. Φερμάνι για επιστροφή χρημάτων που ξοδεύτηκαν χωρίς διαταγή, καισπιτιών που δωρήθηκαν χωρίς διαταγή9. Φερμάνι για έλεγχο και αποστολή στην Κωνσταντινούπολη των κατάστιχωνμε τα έσοδα από τη φορολογία των μουκαταάδων για τα έτη 1820-182110. Φερμάνι με οδηγίες για τη συνέχιση της καταγραφής και της δήμευσηςπεριουσιών11. Αναφορά του πρώην οικονομικού εφόρου σχετικά με τον κεφαλικό φόροτων ετών 1821-182212. Φερμάνι για παραχώρηση αμνηστίας στους επαναστατήσαντεςχριστιανούςΕπίμετρο: Μια περίπτωση εξωμοσίας και επιστροφής στον χριστιανισμό
Παράρτημα 2. Στοιχεία για τους οθωμανούς αξιωματούχους που αναφέρονται στον «Κώδικα των Θυσιών»Α. Οι πασάδες της περιόδου 1821-1830Β. Οι στρατιωτικοίΓ. Οι αξιωματικοί της διοίκησηςΔ. Αγάδες, ενοικιαστές φόρων
Παράρτημα 3. Οι συνοικίες, τα τεμένη και οι αγορές του Χάνδακα: η θέση και οι ονομασίες τους
Παράρτημα 4. Τουρκικά επαγγελματικά επίθετα και επώνυμα
Παράρτημα 5. Γλωσσάριο τουρκικών λέξεων
2813409247