Η επιβίωση των αρχαίων θεών

[...] Το θέμα της επιβίωσης των αρχαίων θεών στην δυτική τέχνη είχε απασχολήσει από πολύ νωρίς τον κύκλο αυτό των ιστορικών της τέχνης. Η Βιβλιοθήκη Warburg είχε άλλωστε συγκροτηθεί με κύριο αντικείμενο το ζήτημα της επιβίωσης της κλασσικής παιδείας στον δυτικό πολιτισμό. Έτσι, το 1912, Aby Warburg παρουσιάζει στο Συνέδριο Ιστορίας της Τέχνης που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη, τις πλανητικές θεότητες που εικονογράφησε ο Francesco Cossa στο Palazzo Schifanoia της Φερράρας. Ο Fritz Saxl μελετά αντίστοιχα τα αστρονομικά χειρόγραφα και τις σχετικές επιβιώσεις των αρχαίων θεών και θα εκδώσει (1933), σε συνεργασία με τον Erwin Panofsky, το δοκίμιο "H κλασσική μυθολογία στην μεσαιωνική τέχνη" - σύνοψη σειράς διαλέξεων που έδωσαν από κοινού στη Σχολή Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου του Princeton. Παράλληλα, η "ομάδα" Warburg καταρτίζει συστηματικά την "Βιβλιογραφία των Επιβιώσεων της Κλασσικής Παιδείας", που είχε αρχίσει να συντάσσεται ήδη από την εποχή που η Βιβλιοθήκη βρισκόταν στο Αμβούργο. Το 1939, έναν χρόνο πριν δημοσιευθεί το δοκίμιο του Seznec, το Ινστιτούτο εκδίδει το έργο του φίλου του Jean Adhemar, "Αρχαίες επιδράσεις στην μεσαιωνική τέχνη".
Από το περιβάλλον αυτό προέρχεται και "Η επιβίωση των αρχαίων θεών" του Seznec. Πρόκειται για ένα ακόμη έργο που θέτει τον αναγνώστη αντιμέτωπο με το ζήτημα της αντιπαράθεσης του Μεσαίωνα με την Αναγέννηση. Είναι γνωστό ότι το έργο του Ελβετού Jacob Burckhardt "Ο πολιτισμός της Αναγέννησης στην Ιταλία" (1860) είχε γίνει αιτία να ανοίξει ένα τεράστιο χάσμα ανάμεσα στον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση - χάσμα που θα αποπειραθούν να καλύψουν πολλοί, μεταξύ των οποίων και ο Seznec. Τον Seznec θα ελκύσουν ιδιαίτερα οι αλληγορίες των διακοσμητικών στοιχείων της μνημειακής τέχνης, οι απεικονίσεις που χαράσσονταν στους λίθους (talismans) και τα μαγικά κείμενα, καθώς και οι εικόνες των Tarocchi και η εικονογράφηση των μυθολογικών εγχειριδίων - στοιχεία που αποδείκνυαν όχι μόνον την αδιάσπαστη συνέχεια της ελληνορωμαϊκής κληρονομιάς, αλλά και την επίμονη παρουσία της μεσαιωνικής παράδοσης. Η πεποίθησή του, ωστόσο, ότι ο Μεσαίωνας εξακολουθούσε να ζει μέσα στην Αναγέννηση, δεν θα τον εμποδίσει να αναγνωρίσει ότι οι τεχνίτες της γνώριζαν παράλληλα πώς να αποκαταστήσουν τους θεούς στην αρχετυπική ωραιότητα της κλασσικής τους αίγλης. [...] (Από τον πρόλογο της έκδοσης)

Περιεχόμενα

Πρόλογος του μεταφραστή
Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΘΕΩΝ
Πρόλογος της β΄ έκδοσης (Παρίσι, 1980)
Εισαγωγή
Α΄ ΒΙΒΛΙΟ
Μέρος Πρώτο: Οι ιδέες
Η ιστορική παράδοση
Η φυσική παράδοση
Η ηθική παράδοση
Η εγκυκλοπαιδική παράδοση
Μέρος Δεύτερο: Οι μορφές
Οι παραμορφώσεις των θεών
Η αποκατάσταση των θεών
Β΄ ΒΙΒΛΙΟ
Η μυθολογική επιστήμη στον 16ο αιώνα
Οι θεωρίες για τη χρήση της μυθολογίας
Η επίδραση των εγχειριδίων
Βιβλιογραφία
Σημειώσεις του μεταφραστή
Ευρετήρια
Εικόνες